Als je de fotocamera’s in het digitale tijdperk vergelijkt met de fotocamera’s uit het analoge tijdperk, dan zie je dat de fotocamera er technologisch enorm op vooruit is gegaan. Door alle techniek die de leveranciers er in hebben gestopt, worden steeds meer zaken voor de fotograaf goed geregeld. Zo is het met al die scherpstelpunten bijna onmogelijk geworden om niet meer goed scherp te stellen, de automatische witbalans is zo goed dat de kleuren er in bijna alle situaties er juist uit zien, de belichting wordt razendsnel bijgesteld aan de veranderende lichtomstandigheden en met groot geheugenkaartje kunnen we zoveel foto’s maken dat de foto met “het juiste moment” er steeds vaker tussen zit. Digitale camera’s nemen ons veel werk uit handen, maar voor de compositie zijn we, vooralsnog, nog steeds zelf volledig verantwoordelijk. De vraag is alleen: hoelang nog?
Wat is nu eigenlijk “compositie”? Compositie is niks meer en niks minder dan de ordening van de elementen in een foto. De compositie laat ons het ritme van de foto beter ervaren, verduidelijkt ons het gebruik van kleur en lijn, leert ons de geheime kracht van de constructie ontdekken. Er bestaan wetmatigheden die de compositie bepalen. De verhouding die in de kunstgeschiedenis nogal wat faam heeft verworven is de Gulden Snede. Deze verhouding, door Pythagoras geformuleerd in de 6de eeuw voor Christus, is in de loop van de geschiedenis veel toegepast en wordt nog altijd gebruikt. Tijdens de Middeleeuwen vond men die verhouding zo ideaal dat men ze de Proportio Divina noemde. Een foto met een goede compositie is fijn om naar te kijken, de aandacht wordt “als vanzelf “ getrokken naar de juiste plekken. De verschillende delen worden geordend tot één geheel. Een goede compositie brengt rust in een foto.
De eerste opdracht, waar je een week de tijd voor hebt, luidt:
Maak een mooie zwart/wit foto van een zelf te kiezen onderwerp. Zorg er voor dat meerdere beeldelementen in de foto zijn opgenomen. Het toepassen van een compositieregel is in deze week zelfs verplicht! Leer ze kennen, leer ze te gebruiken, ervaar het gemak, ervaar dat compositieregels kunnen “werken”. Het is niet de bedoeling dat je een foto uit je archief zoekt, maar een nieuwe gaat maken.
Bij deze oefening ga je van een zelf te kiezen onderwerp een opname maken. Je begint met de meest voor de hand liggende opname, eentje die het eerst in je opkomt. Vervolgens ga je het onderwerp verder bekijken vanuit diverse standpunten, je zoomt in, je zoom uit et cetera en maakt vervolgens andere opnames van het zelfde onderwerp, waarbij je probeert de foto te verbeteren door het toepassen van de bij jou bekende compositieregel(s).
We gaan onszelf echter beperken door maar met één enkele opname “thuis te komen”. Je mag net zo vaak op de ontspanknop drukken als je maar wilt, maar je zoekt wel naar de perfecte opname. Dus bij elke volgende opname bepaal je of deze door een betere compositie beter is dan degene die je al hebt. De slechtste opname verwijder je vervolgens van je geheugenkaart. Uiteindelijk heb je aan het einde van je fotosessie slechts één enkele opname op je geheugenkaartje staan, de beste van die dag/die week. Eentje die volgens jou perfect voldoet aan de bij jouw bekende compositieregel(s).
Waarom fotograferen we in zwart/wit en niet in kleur? Door de afwezigheid van kleur wordt lichtinval, structuur, contrast, maar ook compositie nóg belangrijker. Let er op dat een foto in kleur daardoor wellicht niet werk in zwart/wit.
Een secundair doel van deze oefening is het doorlopen van de leercirkel (*) van “Onbewust Onbekwaam” naar “Onbewust Bekwaam”. Beschrijf dan ook het proces wat je hebt gevolgd en plaats dit onder jouw perfecte foto. Het geeft ons, maar vooral jezelf, inzicht in jouw aanpak. Na deze week weten we wat compositieregels zijn, hoe jouw aanpak er uit ziet en hoe we compositieregels kunnen toepassen en gaat het toepassen van de regels “als vanzelf”.
Een paar punten om over na te denken en die je kunt gebruiken voor je eigen verhaal bij je foto. Heb je van te voren een beeld in je hoofd? Maak je een bewuste keuze voor een specifieke lens of bepaal je dit pas op locatie? Kende je al compositieregels of moest je nog even op internet zoeken? Wat doe je als je op je fotolocatie bent? Wat doe je als je de opname op de computer bekijkt?
Plaats je foto in een eigen topic. De post graag de volgende titel meegeven: Foto met compositieregel: <Forumnaam>
Tja… en dan is het zover. Je foto is gemaakt en voorzien van een toelichting. Is het je gelukt? Heb je een foto met een goede compositie? Zien anderen ook dat je een of meerdere compositieregels hebt toegepast? Welke regels hebben we het meest toegepast? Is je foto fijn om naar te kijken en bevat je foto ritme en rust? Ben je al Onbewust Bekwaam, of is er nog wat werk aan de winkel?
Succes!

(*)
Leercirkel: van Onbewust Onbekwaam naar Onbewust BekwaamHet model van onbewust onbekwaam naar onbewust bekwaam is ontstaan in de jaren zeventig. Het model beschrijft de verschillende fases die je in een leerproces doorloopt.
Fase 1: Onbewust Onbekwaam
Als je iets nog nooit gedaan hebt, kan het eenvoudig lijken. Het kan ook zo zijn dat je niet weet dat je iets niet weet. Je bent onbewust onbekwaam. Zeker als je niet weet dat je iets niet weet kan heel comfortabel zijn.
Fase 2: Bewust Onbekwaam
In deze fase wordt je je bewust van het feit dat je iets niet kunt. Hier heb je een keuze: je kunt er voor kiezen bewust onbekwaam te blijven of je kiest ervoor dat je iets wilt gaan leren (je wilt bekwamen). Als je voor het leren kiest, dan start je in deze fase met oefenen. Je komt er achter wat er allemaal bij komt kijken en hoeveel oefening er nodig is. Soms heb je dan het idee dat het je nooit gaat lukken. Dit is vaak een onprettig gevoel.
Fase 3: Bewust Bekwaam
Langzamerhand krijg je het in de vingers en gaat het je steeds gemakkelijker af. Je wordt bewust bekwaam. Dit is een prettige fase, omdat je merkt dat dingen lukken, ook moet je er nog goed bij nadenken.
Fase 4: Onbewust Bekwaam
Tenslotte na heel veel oefening lijken de dingen als vanzelf te gaan. Je bent onbewust bekwaam geworden.