Dit artikel gaat over het gouden uurtje en het blauwe uurtje.

We weten allemaal dat voor fotografie licht nodig is. Wat niet iedereen altijd beseft, is dat voor het maken van een mooie foto ook mooi licht nodig is. Wat mooi licht precies is, kan per situatie verschillen. Zo zal je op het ene moment behoefte hebben aan mooi zacht neutraal licht (zonder kleurzweem) omdat je iets heel natuurgetrouw wilt neerzetten, maar er zijn ook momenten dat je behoefte hebt aan mooi sfeerlicht.

De tijd dat het licht is, verschilt per dag. De langste dag (ook wel het zomerpunt) valt op het noordelijk halfrond elk jaar rond 21 juni, maar niet steeds precies op deze datum. Met de langste dag wordt niet de lengte van het etmaal bedoeld (want die blijft natuurlijk 24 uur), maar de tijd tussen zonsopgang en zonsondergang. Dat de tijd ertussen het langst is, wil niet zeggen dat op die dag de vroegste zonsopkomst en de laatste zonsondergang plaatsvinden, want deze vallen niet samen. Dit wordt veroorzaakt doordat de baan van de aarde om de zon geen perfecte cirkel maar een ellips vormt. De kortste dag valt in de dagen rond 22 december.

Bij landschapsfotografie ontstaat het meest interessante licht rond zonsopkomst en zonsondergang. Er zijn fotograferen die dan alleen maar dan hun foto's schieten. De periode een uur na zonsopkomst en een uur voor zonsondergang noemen we het ‘gouden uurtje’. Het "blauwe uur" is het uur voor de zon opkomt en het uur nadat de zon weer onder is, oftewel voor en na de gouden uren. Het blauwe uur heet zo omdat tijdens deze periode de lucht bij helder weer strak blauw is gekleurd.

Dit gouden uur (in de praktijk zul je zien dat dit niet altijd precies 1 uur duurt), ook wel het magische uur genoemd, wordt vaak omschreven als het eerste en laatste uur zonlicht op de dag, waarbij de speciale kwaliteit van het licht bijzonder fraaie foto's kan opleveren. Maar wanneer is dat gouden uur nu precies? Op de website golden-hour.com kun je dit eenvoudig opzoeken. Zij hebben het gouden uur gedefinieerd als de tijd dat de zon tussen 6 graden boven en 6 graden onder de horizon staat. Op deze manier kan er wat zuiverder gerekend worden hoe de snelheid van de verandering is.



Je zoekt op de map je locatie op en de site laat keurig zien hoe het verloop van de zon is gedurende de dag. Direct eronder is een klikbare kalender te zien. Je kunt dus ook vooruit plannen. Leuk om te zien is hoe de baan van de zon steeds lager wordt richting het einde van het jaar.

Landschappen komen tijdens de het gouden uur schitterend op de foto maar ook andere buitenshoots lenen zich prima voor het gouden uur. Het licht zorgt dan voor structuren in je foto die met helder daglicht niet te zien zijn.

Het blauwe uurtje is meer geschikt voor het fotograferen van skylines, gebouwen en bruggen. Lampen (straatlantarens, maar ook verlichting in gebouwen) doen het ook altijd goed tijdens het blauwe uurtje. Felle lichtbronnen kunnen problemen geven als je ze niet direct fotografeert, als het licht in het objectief vanuit een lage hoek komt resulteert dit in 'flare' (lichte kringen of vlekken op je foto).

Het blauwe uur in de vroege ochtend verschilt met het blauwe uur in de avond:
- Neonverlichting gaat in de loop van de nacht vaak uit, waardoor die tijdens het vroege blauwe uur niet brandt.
- ‘s Morgens vroeg is er op veel plekken minder verkeer dan ‘s avonds na zonsondergang
- Indien het blauwe uur vroeg valt (voor 7 uur ‘s morgens) dan is de kans dat ramen van binnenuit belicht worden minimaal
- De kans dat je 's-morgens vroeg foto’s kunt maken zonder voetgangers in beeld is aanzienlijk groter

Het blauwe uur in de avond valt vlak nadat de zon officieel onder is gegaan. De hoeveelheid kunstlicht (binnenverlichting, spots op gebouwen, reclame, straatverlichting en verlichting van verkeer) is op dit moment veel groter dan ‘s morgens. De mooiste avondfoto’s in steden worden op dit moment genomen.

Bij het fotograferen tijdens het gouden uurtje heb je een statief niet echt nodig. De zon zorgt in het algemeen voor voldoende licht. Tijdens het fotograferen in het blauwe uurtje is een statief wel "een must". De zon is er dan immers nog niet (ochtend) of de zon is net verdwenen (avond). Je sluitertijden zullen dan ook al snel te langzaam zijn met bewogen foto's tot gevolg.

Dat het gouden uurtje mooie beelden kan opleveren hebben we recent nog kunnen zien tijdens een door Maurice78 geïnitieerd "Op Pad"-uitje: NOZW en OZWN. Uit de foto's die tijdens dit uitje voor en in het gouden uurtje zijn gemaakt, hieronder een foto van Maurice78 genomen tijdens het gouden uurtje.




Ter illustratie een oude foto van mij, genomen tijdens het blauwe uurtje.






Wil je een mooie zonsopkomst of zonsondergang vastleggen, dan moet je wel weten waar deze precies opkomt of ondergaat. Misschien niet nodig om te vermelden, maar de plek waar de zon/maan opkomt en ondergaat verandert met de dag. Zo kan ik uit eigen ervaring spreken dat ik mijn camera op een verkeerde plek had opgesteld en gericht op een onderwerp waar de zon die dag niet op zou komen. Tijd voor het vinden van een andere fotogenieke plek en opnieuw opstellen en inrichten van je camera is er vaak niet. Het licht is niet gedurende de hele zonsopkomst of ondergang (even) mooi.

Via de app of op de site van The Photographer Ephemeris kun je zien waar de zon en maan op een bepaalde dag opkomen en ondergaan.

Site: http://photoephemeris.com

Via Suncalc kun je ook zien waar de zon op- en ondergaat

Ik zeg: "doe er je voordeel mee" en have fun!





Update:
Site: The Photographer Empemeris en Suncalc

leuk henry suncalc kon ik wel voeg ik deze toe aan het Lijsje.

Leuk artikel, bedankt!

Wim, suncalc is inderdaad ook heel goed bruikbaar. Thanks!
Ik kende deze link nog niet

En zo wordt de database met goeie info weer aangevuld! Top Henry

Annemiek, graag gedaan

Ik kreeg het idee om dit stukje te schrijven naar aanleiding van de foto's gemaakt tijdens de recente "uitstapjes". Het viel me na de eerste dag op dat de foto's in de juiste periode van de zonsondergang zoveel mooier zijn dan de foto's die "te vroeg" (dus voor het gouden uurtje) zijn gemaakt. Ik ben vervolgens gaan surfen op het internet en zag dat je in die korte periode hele fraaie foto's kan maken. Achteraf gezien had ik dit wel kunnen weten, want het gouden uurtje wordt niet voor niks ook wel eens het magisch uurtje genoemd...

Nu ik toch weer wat uitgebreider reageer: een zonsondergang hoef je niet per definitie met een groothoeklens te maken. Het probleem met een groothoeklens is dat de zon erg klein in de foto komt te staan. Wellicht (...) kun je beter gebruik maken van een lichte telelens. De oranje gloed van de zonsondergang wordt dan veel beter verspreid over je hele foto.

Ook kun je met een lichte telelens veel beter spelen met het tegenlicht en kun je de flare mooi gebruiken bij portretfoto's. Tijdens het surfen op het internet kwam ik diverse schitterende tegenlicht portretten tegen. De foto van Maurice78 die ik ter illustratie heb gebruikt vind ik daar ook een mooi voorbeeld van. Als je daarbij in het achterhoofd houdt dat hij na het maken van de foto gelijk weg moest naar de "volgende locatie" om daar een volgende foto te maken, dan kun je bijna de conclusie trekken dat het maken van een schitterende foto tijdens dit magisch uurtje helemaal niet moeilijk is.

Er is wel 1 enorme uitdaging in dit verhaal. Het gouden uurtje is slechts (ongeveer) een uurtje groot, maar het "probleem" is dat het moment waarop binnen dit uurtje echt mooie licht beschikbaar is, heel kort is.

Het licht verandert in dat gouden uurtje redelijk snel en binnen dat gouden uurtje zijn er naar mijn bescheiden mening slechts enkele minuten waarop het licht echt perfect is. Je moet dus vooraf al hebben bepaald wat voor een foto je wilt maken en wat je daarvoor nodig hebt (model/onderwerp, maar ook instellingen van je camera). Het volgend moment laat immers minimaal 24 uur op zich wachten... want de bewolking kan zomaar roet in het eten gooien.

Nu hadden we tijdens ons "uitstapje" het geluk dat het gouden uurtje rond 20:35 uur begon. Het is dan ook niet toevallig dat de mooiste foto's in dit gouden uurtje zijn gemaakt (even ter herinnering: we zijn gestart om 20:00 uur en maakten om de 15 minuten een foto, dus de derde en de vierde foto vallen binnen dat gouden uurtje). De resultaten van het uitstapje hadden nog mooier kunnen zijn als we ons een andere opdracht hadden gegeven. Nu stond ik bijvoorbeeld op de tweede dag voor de derde en de vierde foto op een compleet verkeerde plek... maar ach, niet getreurd. Er komen nog vele mooie zonsondergangen en met deze kennis op zak, moet het niet al te moeilijk zijn om prachtige platen te schieten.

Nu wel een tijdje wachten tot het weer mooier weer wordt

deze had ik nog niet gelezen

zie je op eens een bekende foto voorbij komen !

leuk

grt
Maurice

Ik had deze ook nog niet gezien. Super! Dankjewel Henry! Mooie bijdrage en leerzaam!

Wil je een mooie zonsopkomst of zonsondergang vastleggen, dan moet je wel weten waar deze precies opkomt of ondergaat. Misschien niet nodig om te vermelden, maar de plek waar de zon/maan opkomt en ondergaat verandert met de dag. Zo kan ik uit eigen ervaring spreken dat ik mijn camera op een verkeerde plek had opgesteld en gericht op een onderwerp waar de zon die dag niet op zou komen. Tijd voor het vinden van een andere fotogenieke plek en opnieuw opstellen en inrichten van je camera is er vaak niet. Het licht is niet gedurende de hele zonsopkomst of ondergang (even) mooi. Het artikel in de openingspost heb ik geüpdate met de site van The Photographer's Ephemeris.

Zeer goed en degelijk artikel Henry

Meeste was me reeds bekend maar moet eerlijk toegeven dat er toch nog enkele wetenswaardigheden nieuw waren voor mij. Zo zie je maar, een mens is nooit volleerd.

Wou er ook even aan toevoegen dat deze tijstippen ook zeer mooie portretten kan opleveren.
De intensiteit van het licht is dan lager waardoor het gebruik van grote reflectors en zo meer doenbaar is voor de modellen. Bij volle zon geraken ze verblind.

Ik woon hier op 50 meter van zee en heb al mooie dingen kunnen realiseren op het strand rond dit uur.
Vooral als je dan nog eens een licht overtrokken hemel erbij hebt.


Heb een vraagje:
Op de site van Suncalc zie je een cirkelsegment afgebakend door een gele balk nabij zon op en een oranje balk wat de actuele stand van de zon aantoont. Maar waar staat die gele balk eigenlijk voor? Weet iemand dat? Of stel ik nu een echt domme vraag? Of zou dat de stand van de maan zijn?